WEBVTT NOTE Paragraph 00:00:00.500 --> 00:00:14.990 [Âm nhạc] 00:00:15.460 --> 00:00:20.957 Tôi rất thích máy tính, và tôi muốn tìm hiểu thêm về nó 00:00:21.030 --> 00:00:26.150 bởi vì tôi muốn học ngành khoa học máy tính 00:00:26.150 --> 00:00:32.530 đó là nghề mà tôi muốn làm trong tương lai 00:00:32.530 --> 00:00:36.200 Điều duy nhất tôi cần được giúp 00:00:36.200 --> 00:00:39.500 là bật máy tính lên giúp đặt tai nghe lên đầu tôi 00:00:39.500 --> 00:00:43.560 Ngoài ra, tự tôi có thể làm mọi việc khác 00:00:43.567 --> 00:00:45.400 Đó là một sự thành công 00:00:45.400 --> 00:00:48.140 và bạn cảm thấy rất tự hào khi bạn thực sự 00:00:48.140 --> 00:00:52.050 tiến bộ, và làm được gì đó mà không phải nhờ 00:00:52.050 --> 00:00:53.850 người khác, bạn biết đấy 00:00:53.850 --> 00:00:56.110 Cảm giác giống như là chính bạn làm được, yeah! 00:00:56.970 --> 00:00:59.090 Ngoài sở thích về công nghệ 00:00:59.090 --> 00:01:02.420 điểm chung của những người này là khuyết tật về vận động 00:01:02.420 --> 00:01:04.180 Nhưng mỗi trường hợp đều khác nhau 00:01:04.180 --> 00:01:06.080 và cách họ dùng máy tính cũng khác nhau 00:01:06.080 --> 00:01:10.050 Rất hiếm khi có một công nghệ phù hợp 00:01:10.050 --> 00:01:11.880 cho tất cả mọi người 00:01:11.880 --> 00:01:15.350 Mỗi người khuyết tật, với dị tật riêng của họ 00:01:15.350 --> 00:01:20.070 sẽ phải có một thiết kế riêng biệt phù hợp với nhu cầu của họ 00:01:20.070 --> 00:01:24.730 Và họ mới chính là những người quyết định, 00:01:24.730 --> 00:01:28.120 Công nghệ này phù hợp với tôi hay cần có thêm thứ gì khác 00:01:28.120 --> 00:01:30.960 phù hợp với tôi hơn? NOTE Paragraph 00:01:30.960 --> 00:01:33.270 Dị tật của một cá nhân 00:01:33.270 --> 00:01:36.220 có thể không dễ thấy với người khác, ngay cả những người 00:01:36.220 --> 00:01:40.540 có cùng loại khuyết tật có thể cần những loại công nghệ khác nhau 00:01:40.580 --> 00:01:43.310 Cần phải gần gũi với người sử dụng máy tính 00:01:43.330 --> 00:01:46.200 để xác định công nghệ phù hợp nhất 00:01:46.200 --> 00:01:52.950 Chú ý đến mỗi cá nhân và những thứ người đó cần 00:01:52.950 --> 00:01:57.870 qua cả việc quan sát trong môi trường thực tế 00:01:57.870 --> 00:02:00.160 trong đó công nghệ sẽ được sử dụng 00:02:00.160 --> 00:02:06.560 và cũng qua việc trao đổi với cá nhân đó 00:02:07.264 --> 00:02:09.389 Chúng tôi sẽ cho bạn xem một vài ví dụ về công nghệ thích ứng 00:02:09.389 --> 00:02:13.620 mà đã được dùng hiệu quả bởi những người khuyết tật về vận động 00:02:13.620 --> 00:02:16.470 Chúng ta sẽ bắt đầu với việc ngồi lên bàn máy tính 00:02:19.800 --> 00:02:24.160 Bạn không thể dùng máy tính nếu bạn không chạm được nó 00:02:24.160 --> 00:02:26.550 Bạn phải có thể vào nhà 00:02:26.550 --> 00:02:30.740 Băng qua lối đi, và ngồi thoải mái tại bàn máy, 00:02:30.740 --> 00:02:32.600 Máy tính tại công sở và trường học nên được đặt 00:02:32.610 --> 00:02:36.200 ở những vị trí dễ tiếp cận cho người sử dụng xe lăn 00:02:36.200 --> 00:02:40.990 Sự dễ tiếp cận đối với nhà cửa, phòng thí nghiệm, lớp học 00:02:40.990 --> 00:02:46.450 là vô cùng quan trọng bởi vì những công nghệ này 00:02:46.450 --> 00:02:50.010 bất kể tốt thế nào sẽ hoàn toàn vô ích 00:02:50.010 --> 00:02:54.750 cho một người khuyết tật vận động nếu họ không thể tiếp cận nó 00:02:54.750 --> 00:02:59.200 Và điều đó nghĩa là phải có dốc thoải, nếu có bậc thang 00:02:59.200 --> 00:03:02.460 phải có thang máy, nếu có bậc thang trong nhà 00:03:02.460 --> 00:03:05.460 có đủ khoảng trống giữa các lối đi nếu đó là phòng thí nghiệm 00:03:05.460 --> 00:03:07.900 hay có đủ khoảng trống trong hành lang 00:03:08.960 --> 00:03:11.460 Đồ nội thất cũng có thể tạo sự khác biệt 00:03:11.460 --> 00:03:13.160 Cần linh động trong cách bạn bố trí 00:03:13.170 --> 00:03:16.760 bàn phím, màn hình máy tính và chiều cao bàn máy 00:03:16.760 --> 00:03:19.500 Một số loại bàn có thể được chỉnh cao hơn hay thấp hơn 00:03:19.500 --> 00:03:22.750 nhờ đó màn hình được đặt ở chiều cao thoải mái nhất 00:03:22.750 --> 00:03:25.440 Khay bàn phím có thể được di chuyển lên, xuống, nghiêng 00:03:25.440 --> 00:03:27.320 để việc đánh máy dễ hơn 00:03:31.860 --> 00:03:34.440 Một số người khuyết tật không có 00:03:34.440 --> 00:03:38.820 sự linh động hay tầm hoạt động để sử dụng một bàn phím chuẩn 00:03:38.820 --> 00:03:42.400 May mắn là, có rất nhiều giải pháp thay thế 00:03:42.400 --> 00:03:46.420 Một vài trong số chúng đã được tích hợp vào các hệ điều hành phổ biến 00:03:46.420 --> 00:03:48.840 Việc có những tính năng cơ bản được tích hợp 00:03:48.840 --> 00:03:52.790 vào hệ điều hành rất quan trọng. Có một số thứ 00:03:52.790 --> 00:03:56.420 rất đơn giản có thể được điều chỉnh sử dụng bảng điều khiển 00:03:56.420 --> 00:04:00.980 và bảng điều khiển khả năng tiếp cận, cung cấp khả năng sử dụng cơ bản 00:04:00.980 --> 00:04:03.680 cho bàn phím và cho hệ điều hành 00:04:03.690 --> 00:04:06.330 Ví dụ, một người sử dụng một ngón tay 00:04:06.330 --> 00:04:09.190 hoặc một thanh ngậm sẽ không thể gõ 2 phím cùng lúc 00:04:09.190 --> 00:04:12.850 như là giữ "control" và gõ một phím khác 00:04:12.850 --> 00:04:16.890 Có một tùy chọn cho phép những phím đó được gõ tuần tự 00:04:17.400 --> 00:04:19.880 Một tùy chọn khác hủy những phím được gõ lặp lại 00:04:19.890 --> 00:04:22.860 cho những người gõ phím giữ quá lâu 00:04:22.860 --> 00:04:25.960 Và những tính năng như "Tự động chỉnh sửa" phổ biến trong 00:04:25.960 --> 00:04:29.420 những phần mềm văn bản và các ứng dụng khác 00:04:29.420 --> 00:04:32.320 cho phép người dùng viết tắt các từ dài và câu 00:04:32.320 --> 00:04:33.940 với một chuỗi kí tự ngắn 00:04:33.950 --> 00:04:36.270 Một khi các cụm viết tắt được thiết lập 00:04:36.270 --> 00:04:39.880 chúng giúp việc đánh máy nhanh hơn và chính xác hơn 00:04:39.880 --> 00:04:42.280 Cũng có những vấn đề thích ứng cần xem xét 00:04:42.280 --> 00:04:44.360 Ví dụ, tấm khóa bàn phím 00:04:44.370 --> 00:04:50.060 Tấm khóa bàn phím là một lưới phủ lên trên bàn phím 00:04:50.060 --> 00:04:55.320 nó có lỗ cho mỗi phím và ngăn ngừa người ta 00:04:55.320 --> 00:05:01.080 gõ nhầm phím họ không muốn 00:05:01.080 --> 00:05:05.120 khi họ không tự kiểm soát được hoạt động 00:05:06.600 --> 00:05:08.240 Người tầm vận động nhỏ 00:05:08.250 --> 00:05:10.990 Một bàn phím nhỏ có thể hữu ích 00:05:10.990 --> 00:05:13.790 Cũng có bàn phím tay trái và bàn phím tay phải 00:05:13.790 --> 00:05:15.840 có thể được dùng chỉ bởi một tay 00:05:15.840 --> 00:05:19.300 Với những người có tầm hoạt động tốt nhưng thiếu sự khéo léo 00:05:19.300 --> 00:05:21.940 có những bàn phím với phím cỡ lớn 00:05:25.550 --> 00:05:28.060 Cho những người không thể kích hoạt một bàn phím thật 00:05:28.060 --> 00:05:30.300 một bàn phím ảo có thể hữu ích 00:05:30.300 --> 00:05:32.230 Nó xuất hiện trên màn hình máy tính 00:05:32.230 --> 00:05:33.920 dưới dạng hình ảnh của một bàn phím 00:05:33.920 --> 00:05:37.050 Những phím này có thể được kích hoạt bởi chuột, trackball 00:05:37.050 --> 00:05:39.110 hoặc một hệ thống con trỏ khác 00:05:39.110 --> 00:05:42.100 Một số bàn phím ảo có những tính năng như là 00:05:42.100 --> 00:05:45.660 Bố cục bàn phím thay thế hay phần mềm dự đoán từ 00:05:51.740 --> 00:05:54.560 Chương trình dự đoán từ giúp đánh máy chính xác 00:05:54.560 --> 00:05:55.740 và nhanh hơn 00:05:55.750 --> 00:05:59.780 Chương trình gợi ý người dùng với một danh sách các từ có thể 00:05:59.780 --> 00:06:01.720 dựa trên các từ đã được đánh máy trước đó 00:06:01.740 --> 00:06:05.080 Một số chương trình thu thập các từ mới khi chúng được sử dụng 00:06:05.080 --> 00:06:08.015 và kết hợp với vốn từ vựng của người dùng để phán đoán 00:06:08.015 --> 00:06:12.475 Ví dụ, tôi gõ một chữ "T" 00:06:12.480 --> 00:06:15.340 sau đó, năm từ bắt đầu bằng "T" xuất hiện 00:06:15.350 --> 00:06:17.970 là những từ tôi thường dùng nhất 00:06:17.970 --> 00:06:21.340 Chúng sẽ hiện ra, tôi sẽ click chọn và từ cần gõ được hoàn tất 00:06:25.920 --> 00:06:28.620 Giao diện đồ họa người dùng ở khắp mọi nơi 00:06:28.620 --> 00:06:31.470 và bạn sẽ cần một thiết bị giống dạng con trỏ 00:06:31.470 --> 00:06:33.880 để truy cập các tài nguyên trên máy tính 00:06:33.880 --> 00:06:36.990 nhắp chọn, trỏ chuột... tất cả những thứ đó 00:06:36.990 --> 00:06:39.110 Vì vậy bạn cần dùng chuột máy tính 00:06:39.110 --> 00:06:41.320 hay tìm một thứ gì đó tương tự 00:06:42.800 --> 00:06:44.840 Trackball là một khởi đầu tốt 00:06:44.850 --> 00:06:48.870 Bề mặt lăn của trackball dễ điều khiển hơn chuột máy tính 00:06:48.870 --> 00:06:53.560 Trên một số trackball, có những nút giúp nhắp đúp chuột 00:06:53.560 --> 00:06:55.770 nhấn giữ chuột, hay những tính năng khác 00:06:55.770 --> 00:06:58.300 Chúng có thể được đặt trên bàn, hay đặt trên sàn nhà 00:06:58.300 --> 00:07:01.800 cho những người dùng chân thay vì tay để điều khiển 00:07:01.800 --> 00:07:05.730 Những người vận động đầu tốt nhưng không dùng được chân tay 00:07:05.730 --> 00:07:08.740 có thể dùng hệ thống con trỏ điều khiển bằng đầu 00:07:08.740 --> 00:07:11.910 Hệ thống này cảm ứng tia hồng ngoại, và dùng một máy phát 00:07:11.910 --> 00:07:14.120 đặt trên đầu người dùng 00:07:14.120 --> 00:07:16.780 Nó "dịch" chuyển động của đầu thành chuyển động con trỏ 00:07:16.780 --> 00:07:17.970 trên màn hình 00:07:17.970 --> 00:07:20.540 Cũng có thể kết hợp thêm với một bàn phím trên màn hình 00:07:20.540 --> 00:07:22.360 để điều khiển toàn bộ máy tính 00:07:22.360 --> 00:07:24.220 Bộ điều khiển bằng đầu tôi đang dùng 00:07:24.220 --> 00:07:30.720 nó chỉ điều khiển con chuột, con trỏ trên bàn phím 00:07:30.720 --> 00:07:34.760 Thứ nhỏ này mà tôi thổi vào sẽ trở thành cú nhắp chuột 00:07:42.520 --> 00:07:43.980 Những cảm biến 00:07:43.990 --> 00:07:46.860 làm việc với các bộ giả lập, gửi các tín hiệu bàn phím 00:07:46.860 --> 00:07:48.000 hay chuột đến máy tính 00:07:48.000 --> 00:07:50.220 Chúng rất đa dạng và có thể được điều khiển 00:07:50.220 --> 00:07:51.960 với bất kì bộ phận nào của cơ thể 00:07:51.960 --> 00:07:54.900 Một số người sẽ dùng cảm biến gắn vào cánh tay 00:07:54.910 --> 00:07:59.550 và cánh tay này sẽ được gắn vào một vị trí thích hợp 00:07:59.550 --> 00:08:01.250 cho người dùng 00:08:01.250 --> 00:08:07.050 Một số có thể dùng các cảm biến vốn chỉ đơn giản bật/tắt 00:08:07.050 --> 00:08:10.180 được tương ứng vào máy tính 00:08:10.180 --> 00:08:14.140 và họ có thể sử dụng, hoặc là điều khiển bàn phím ảo 00:08:14.140 --> 00:08:17.290 để gõ phím bình thường 00:08:17.290 --> 00:08:20.800 phần mềm khác cũng có thể được dùng với chính công tắc đó 00:08:20.800 --> 00:08:23.590 để điều khiển hướng đi của chuột 00:08:23.590 --> 00:08:28.280 và click chuột trái hoặc phải với chính công tắc đó 00:08:28.280 --> 00:08:30.230 Máy quét và mã Morse 00:08:30.230 --> 00:08:33.289 là hai phương thức nhập dựa trên các "công tắc" 00:08:33.289 --> 00:08:35.090 Với máy quét, người dùng kích hoạt 00:08:35.090 --> 00:08:37.840 một công tắc để tạo ra một menu lựa chọn trên màn hình 00:08:37.840 --> 00:08:39.690 sau đó tiếp tục kích hoạt công tắc 00:08:39.690 --> 00:08:41.890 để thực hiện các lựa chọn cụ thể 00:08:41.890 --> 00:08:44.520 Mã Morse sử dụng một công tắc "thổi" 00:08:44.520 --> 00:08:47.210 với dấu chấm là hút vào, gạch ngang là thổi ra 00:08:47.210 --> 00:08:49.590 Những phần cứng và phần mềm đặc biệt phiên dịch 00:08:49.590 --> 00:08:52.960 mã Morse ra một dạng khác mà máy tính có thể hiểu 00:08:52.960 --> 00:08:55.040 Bất kì hệ thống "công tắc" nào phải được lắp 00:08:55.040 --> 00:08:56.800 bởi một người chuyên nghiệp 00:08:56.800 --> 00:08:59.770 Do đó sẽ hữu ích khi nghĩ về những nhu cầu đa dạng 00:08:59.770 --> 00:09:03.230 của một người thiểu năng vận động 00:09:03.230 --> 00:09:07.710 Người ta có thể dùng những công tắc nhỏ, gắn ở mắt 00:09:07.710 --> 00:09:11.140 giúp họ nháy mắt lâu hay mau 00:09:11.140 --> 00:09:14.650 và rồi, qua thiết bị đó 00:09:14.650 --> 00:09:17.510 ngay cả người thiểu năng rất trầm trọng 00:09:17.510 --> 00:09:19.380 cũng có thể sử dụng máy tính 00:09:19.380 --> 00:09:22.370 Họ có thể sử dụng bàn phím ảo và viết thư cho ai đó 00:09:22.370 --> 00:09:24.840 Họ có thể lướt web làm thứ mọi người vẫn làm 00:09:24.840 --> 00:09:26.600 khi họ sử dụng máy tính 00:09:26.600 --> 00:09:29.250 Người khác có thể cần nhiều tính năng hơn 00:09:29.250 --> 00:09:32.550 Họ có thể bị giới hạn vận động 00:09:32.550 --> 00:09:35.320 như họ có thể xoay đầu, có thể nói dễ dàng 00:09:35.320 --> 00:09:38.120 nhưng không thể vận động tay, do đó họ sẽ dùng giọng nói 00:09:38.120 --> 00:09:42.600 để điều khiển máy tính, hoặc dùng các cảm biến sau đầu 00:09:42.600 --> 00:09:46.340 để nhắp chuột 00:09:46.340 --> 00:09:49.500 bạn biết đấy, nhắp chuột trái hay phải ngay cả dùng đầu 00:09:49.500 --> 00:09:52.260 để điều khiển con chuột 00:09:55.980 --> 00:09:57.820 Tôi là một sinh viên năm nhất 00:09:57.827 --> 00:09:59.410 Phần mềm giọng nói 00:09:59.410 --> 00:10:02.630 cho phép người dùng không cần bàn phím 00:10:02.630 --> 00:10:05.770 chương trình này giúp tôi đánh máy 00:10:05.770 --> 00:10:08.160 Nó đánh máy theo tôi nói 00:10:08.160 --> 00:10:13.550 Nó là một micro; tôi nói vào micro và nó đánh chữ 00:10:13.550 --> 00:10:15.390 trên màn hình máy tính 00:10:15.390 --> 00:10:18.950 Phần mềm nhận dạng giọng nói chuyển từ lời nói 00:10:18.950 --> 00:10:20.800 thành dạng văn bản trên máy 00:10:20.800 --> 00:10:23.460 Người sử dụng nói vào micro 00:10:23.460 --> 00:10:24.950 theo giọng bình thường 00:10:24.950 --> 00:10:27.340 Loại hệ thống này đòi hỏi 00:10:27.340 --> 00:10:30.580 được huấn luyện để nhận ra giọng nói duy nhất của người dùng 00:10:32.160 --> 00:10:34.880 Cũng rất quan trọng là phải có thể sửa chữa 00:10:34.880 --> 00:10:36.940 những lỗi nhận dạng mà hệ thống có thể gặp 00:10:36.940 --> 00:10:39.050 Đa phần chúng tôi sợ máy tính 00:10:39.050 --> 00:10:42.420 Để dùng công nghệ nhận dạng giọng nói hiệu quả 00:10:42.420 --> 00:10:45.460 rất cần chất giọng và sức khỏe tốt 00:10:45.470 --> 00:10:48.710 Khả năng đọc hiểu cũng rất hữu ích 00:10:48.710 --> 00:10:51.380 vì sẽ luôn cần sửa chữa văn bản mà hệ thống xuất ra 00:10:51.380 --> 00:10:54.200 : nhưng việc này dễ hơn sau khi luyện tập 00:10:57.820 --> 00:10:58.700 Nỗ lực nghiên cứu 00:10:58.700 --> 00:11:00.440 xác nhận nhiều điều chúng tôi tin 00:11:00.450 --> 00:11:02.780 Hệ thống đọc, liên quan cả phần cứng 00:11:02.780 --> 00:11:04.890 và phần mềm, rất hữu ích 00:11:04.890 --> 00:11:07.320 với những người hạn chế khả năng cầm sách 00:11:07.320 --> 00:11:09.880 hoặc lật trang 00:11:09.880 --> 00:11:12.680 Máy scan có thể chuyển đổi từ tài liệu vật lý thành ảnh số 00:11:12.680 --> 00:11:15.260 sau đó nó được chuyển thành dạng văn bản 00:11:15.260 --> 00:11:17.120 và được nhận dạng bởi máy tính 00:11:17.120 --> 00:11:20.260 Sau đó, tất cả các chữ xuất hiện trên màn hình 00:11:20.260 --> 00:11:23.560 để một bộ đọc văn bản đọc chúng 00:11:25.520 --> 00:11:28.460 Điểm quan trọng nhất khi chọn công nghệ thích ứng 00:11:28.460 --> 00:11:31.110 là xác định nhu cầu của những người sẽ sử dụng chúng 00:11:31.110 --> 00:11:34.600 Những giải pháp tốt nhất là những gì họ tự lựa chọn 00:11:34.600 --> 00:11:36.770 Tất cả đều vì thành công của chính họ 00:11:36.770 --> 00:11:39.770 Những công nghệ đang được dùng hiện tại 00:11:39.770 --> 00:11:44.210 sẽ nhanh chóng trở thành cốt lõi của nền kinh tế hiện đại 00:11:44.210 --> 00:11:45.960 và cả cuộc sống chúng ta 00:11:45.960 --> 00:11:48.780 Nếu không tiếp cận được công nghệ 00:11:48.780 --> 00:11:51.130 cho phép chúng ta tiếp cận những phương tiện này 00:11:51.130 --> 00:11:55.940 Gần như là không thể cho những người khuyết tật này 00:11:55.940 --> 00:11:59.560 hòa nhập trọn vẹn vào xã hội